Триесет години од масакрот во Сребреница: злосторство на реставрацијата на капитализмот
Овој јули се навршуваат 30 години од масакрот во Сребреница, во кој војската, полицијата и паравоените единици на босанските Срби убија околу 8000 бошњачки мажи, претежно цивили и воени затвореници. Во однос на обемот на злосторството и бројот на жртви, масакрот во Сребреница е едно од најголемите поединечни злосторства извршени за време на војната во Босна и Херцеговина од 1992 до 1995 година. Ова злосторство ќе стане синоним за војната во Босна и Херцеговина и серијата воени злосторства што се случија за време на граѓанската војна.
Растурањето на СФРЈ
Војната во Босна и Херцеговина не може да се гледа изолирано од поширокиот контекст на југословенскиот простор на почетокот на 1990-тите. На почетокот на последната деценија од 20 век, југословенската партиска бирократија се најде под притисок од противречностите што се насобраа во претходните децении. Неможноста за изградба на социјализам во една земја, корупцијата и лошото управување, заедно со зајакнувањето на пазарните тенденции што создадоа сè поголем јаз помеѓу развиените и неразвиените републики, како и во нив, зајакнувањето на тензиите помеѓу републичките бирократии по смртта на Тито и притисокот на светскиот капитализам, доведоа до стагнација и забавување на економскиот раст што ја подготви основата за постепено укинување на сите економски и социјални достигнувања на југословенската револуција.
Економската и политичката криза од крајот на 1980-тите можеше да се разреши само преку политичка револуција или преку реставрација на капитализмот. Сепак, без политичка опција што би се вратила на изворните идеи за комунизмот врз основа на марксизмот, работничката класа на Југославија не можеше да најде соодветен политички канал да ги артикулира своите пројугословенски и социјалистички аспирации. Сојузот на комунисти на Југославија беше дискредитиран и отуѓен од масите. Југословенската бирократија одамна се дистанцира од работничката класа и повеќето социјалистички идеали. Со распадот на Источниот блок и СССР стана примамлив патот кон пазарни реформи, како начин за одржување на позицијата и привилегиите со потенцијална можност самите да станат сопственици на средствата за производство во тој процес. Голем слој од бирократијата веќе имаше врски со западниот империјализам и начин на живот како буржоазијата од капиталистичкиот центар.
Во овој процес на решавање на кризата, локалните бирократии имаа свои визии и начини за враќање на капитализмот по сопствен пат. Она што им беше заедничко, беше начинот за разбивање на единството на југословенските работници и како да ги пренасочат бројните работнички штрајкови и мобилизации од крајот на 1980-тите. И тој начин се најде во националистичката и шовинистичка пропаганда што го подготви теренот за воената кланица во текот на 1990-тите.
Со пазарните реформи и трансформацијата на економските односи, апетитите на републичките бирократии пораснаа и тие можеа да се задоволат само со насилен конфликт. Во обид да ја искористи својата доминантна позиција како најголема федерална единица, позицијата на Србите како најголема нација во рамките на СФРЈ и контролата врз поголемиот дел од ЈНА, српската бирократија, предводена од Слободан Милошевиќ, се чувствуваше доволно храбра да се обиде да се постави како доминантна над другите локални бирократии. Централизмот и хегемонијата на бирократија на Србија ќе бидат подеднакво надополнети со сепаратистичките аспирации на републичките бирократии, особено словенечката и хрватската. Овие две тенденции, централизмот и сепаратизмот, ќе се надополнуваат, создавајќи услови за експлозивно уништување на темелите на заедничката федерална држава. Поделбата на територијата на заедничката држава и општественото богатство создадено за време на СФРЈ можеа да се спроведат само со гангстерски методи, што на етнички мешани територии, како што се Хрватска и Босна и Херцеговина, значеше братоубиствена граѓанска војна која, којашто поради активното учество на Сојузна Република Југославија и Хрватска имаше и меѓународен карактер.
Иако федералната бирократија и републичките бирократии беа директно одговорни за распадот на југословенската држава, како и слојот технократи во државните претпријатија кои се здружија со профитерскиот и криминален шлајм и националистички струи во секоја република, империјалистичките сили играа активна улога во процесот од самиот почеток. Иако тогашната ЕЕЗ (Европска економска заедница) се обиде да го спроведе распадот на Југославија и реставрацијата на капитализмот на помирен начин, германскиот империјализам отворено се залагаше за политиката на одвојување на Словенија и Хрватска. Беше сигурно дека таквата политика на сепаратизам во етнички мешана област може да доведе само до спирала на насилство, што и се случи. Улога одигра и американскиот империјализам, кој во раните 90-ти, со распадот на СССР и Источниот блок, стана глобален хегемон. Криминалната улога на империјализмот ќе продолжи и во следните години за време на војната, чии маневри со завојуваните страни и сопствените интереси ќе бидат соучесници во бројни воени злосторства.
Војната во Босна и Херцеговина
Според официјалните податоци од пописот на Сојузна Република Босна и Херцеговина од 1991 година, од вкупно 4.377.033 жители, Муслиманите (денес Бошњаци) сочинуваа 44% (1.902.956), Србите 32% (1.366.104) и Хрватите 17% (760.852). Поради својата етничка мешавина, СР БиХ често се сметаше за „Југославија во мало“ и „најјугословенска“ република. Според пописот од 1991 година, бројот на луѓе кои се изјаснија како Југословени беше 5,5% (242.682), додека процентот на мешани бракови достигнуваше 27%. Покрај овој етнички состав, треба да се додаде и територијалната измешаност каде што етничките граници и мнозинствата не можеа лесно да се утврдат, што беше особено изразено во урбаните средини. Дури и краток преглед на овие податоци покажува колку катастрофални би биле последиците од насилството и војната за народот на Босна и Херцеговина.
Уште во 1990 година започна формирањето на националистички партии, кога беа формирани Партијата за демократска акција (Алија Изетбеговиќ), Српската демократска партија (Радован Караџиќ) и Хрватската демократска заедница на Босна и Херцеговина (Стјепан Кљујиќ). На првите повеќепартиски избори во Босна и Херцеговина во 1990 година, овие три партии се појавија во еден вид „антикомунистичка коалиција“ против реформистот Анте Марковиќ и Сојузот на комунисти на Босна и Херцеговина, кои, под влијание на настаните во Источна Европа во 1992 година, ќе се „реформираат“ во Социјалдемократска партија на Босна и Херцеговина и ќе се залагаат за „граѓанска“ и „мултиетничка“ линија на решение на кризата во Босна и Херцеговина. На овие избори победија националистичките партии, а етничката хомогенизација беше особено изразена кај Србите и Хрватите, додека муслиманите се одлучија за „граѓански“ опции во релативно поголем процент.
Непосредно пред почетокот на вооружениот конфликт и за време на војната, идеолошката машинерија на националистичките партии, преку медиумите и црквата, работеше на поттикнување на омраза меѓу народите и ширење на страв. Ова резултираше со интензивирање на воените злосторства и нивно оправдување со бруталност и закани од другата страна. Во тоа посебно се истакнуваше влијанието на националистите на српска страна, кои положбата на српскиот народ во Хрватска и Босна и Херцеговина ја сметаа за егзистенцијално загрозена. Ова се правеше со експлоатирање на историската и колективната траума на Србите во овие области, кои беа под терор на нацистичката творба Независната Држава Хрватска. Властите во Белград и српските националисти посебно играа на оваа карта во својата пропаганда, со што го обединија српскиот народ околу себе и своите политики.
Со избувнувањето на војната во Хрватска во 1991 година, беше неизбежно насилството да се прошири на етнички мешаната територија на Босна и Херцеговина. Сепак, за официјален датум на почетокот на граѓанската војна во Босна и Херцеговина се смета 6 април 1992 година. Тогаш започна опсадата на Сараево од страна на босанските Срби. Сепак, 6 април беше само кулминација на низа насилни и вооружени инциденти што започнаа по референдумот на 1 март 1992 година, кога беше прогласена независноста на Босна и Херцеговина. Овој референдум ќе биде запаметен по бојкотот на босанските Срби кои бараа да останат во скратената Југославија. Овие насилни и вооружени инциденти најчесто беа извршени од криминални групи, како што е убиството на српскиот сват на 1 март 1992 година од група предводена од сараевскиот криминалец Рамиз Делалиќ – Чело, потоа упадот на хрватските сили во Босански Брод и злосторството врз српските цивили во селото Сијековац и заземањето на Бијелина од страна на Аркановците, по што следеа низа злосторства против муслиманските цивили.
Со почетокот на опсадата на Сараево, беа прекинати масовните пројугословенски демонстрации и окупацијата на зградата на Народното собрание и прогласувањето на Комитетот за народен спас. Овие масовни демонстрации беа удар врз политиките на сите три националистички партии и мораа да бидат запрени од српските снајперисти и злосторствата на криминалците во самиот град.
Во следните речиси четири години ќе се случи најбруталниот конфликт на европско тло од крајот на Втората светска војна. Тоа ќе биде граѓанска војна во која три страни ќе се борат една против друга, во која дури ќе има и конфликт во рамките на бошњачките сили помеѓу централните власти на СДА во Сараево и автономниот регион во Краина контролиран од милицијата на Фикрет Абдиќ.
Во првите години од војната, предноста беше на српска страна, која во еден момент контролираше над 60% од територијата на Босна и Херцеговина. Причина за ова беше активната поддршка на Слободан Милошевиќ за српскиот режим во Босна и Херцеговина и преземањето на оружјето и опремата на ЈНА што беа предадени на Војската на РС по повлекувањето на единиците на ЈНА од Босна и Херцеговина. Ова ќе резултира со низа воени злосторства од страна на ВРС и српските паравоени формации, од кои се издвојува масакрот во Приједор и околината во 1992 година, злосторства против муслиманското население во источна Босна – Зворник, Братунац, Вишеград, Фоча и конечно самата Сребреница. Потоа, речиси четиригодишната опсада на Сараево, за време на која загинаа над 14.000 луѓе, претежно цивили, бомбардирањето на Тузла и многу други трагедии.
По потпишувањето на Вашингтонскиот договор на 18 март 1994 година, под притисок на САД, ќе се постигне примирје помеѓу бошњачката и хрватската страна. Потоа, американскиот империјализам и НАТО пактот ќе се вклучат поактивно во војната со цел политички, дипломатски и воено да ги поразат српските сили. Тоа на крајот ќе се постигне со падот на автономните српски региони во Хрватска, етничкото чистење на над 200 илјади Срби од Хрватска и падот на западните општините во Краина коишто беа под контрола на српските сили и населени со мнозинско српско население. Овие воени порази ќе ја принудат српската страна да направи отстапки што ќе кулминираат со прекин на воените судири и потпишување на Дејтонскиот мировен договор, што беше финализиран на 21 ноември 1995 година и ратификуван на 14 декември истата година во Париз. Со ова заврши бесмислената војна што одзеде речиси 100 илјади животи. Од овој вкупен број жртви, 66% се Бошњаци, 25% Срби и 8% Хрвати. Бошњаците се единствениот народ во кој загинаа повеќе цивили отколку војници. Тие сочинуваат 81,4% од вкупните цивилни жртви во конфликтот, иако сочинуваа 43,7% од населението на земјата. На ова треба да се додадат речиси 2 милиони раселени лица и бегалци поради етничко чистење и воените судири.
Масакрот во Сребреница
Во текот на поголемиот дел од војната во Босна и Херцеговина, областа Сребреница беше дел од таканаречената заштитена зона воспоставена од Обединетите нации во 1993 година. Овие градови и територии беа ставени под заштита на УНПРОФОР и овие зони беа главно воспоставени во источна Босна и беа наменети да служат како енклави и хуманитарни коридори за бошњачките бегалци кои бегаа од териториите што беа под воени напади и етничко чистење од страна на единиците на ВРС. Заштитената зона околу Сребреница беше воспоставена на 16 април 1993 година, додека заштитените зони околу Жепа, Горажде, Сараево, Тузла и Бихаќ беа воспоставени на 6 мај истата година.
Енклавата во Сребреница ќе остане опкружена со единици на ВРС до нејзиниот пад, кои ќе се обидат да ја исцрпат енклавата со индиректни средства како што се запирање на конвоите со хуманитарна помош и возилата за снабдување на холандскиот баталјон на силите на ОН стационирани во Сребреница. Силите на босанските Срби го прекинаа снабдувањето со вода и електрична енергија, што дополнително ја отежна положбата на населението, а до почетокот на 1995 година ситуацијата ќе стане неподнослива поради недостаток на храна и лекови.
Во енклавата се наоѓаa слабо вооружени единици на Армијата на Босна и Херцеговина под команда на Насер Ориќ и помеѓу 50.000 и 60.000 бошњачки бегалци кои беa протерани во Сребреница од други делови на источна Босна. Хуманитарната ситуација во Сребреница брзо се влошуваше, но тоа не доведе до посакуваниот ефект на ВРС, бошњачкото население да ја напушти енклавата. Евакуацијата на Сребреница не ја сакаа ниту бошњачките власти во Сараево, бидејќи енклавата врзуваше значителен број српски сили во овој дел од територијата, а српското исцрпување на населението имаше политички и пропаганден ефект. Ова ќе предизвика незадоволство и огорченост кај населението во енклавата кон властите во Сараево и отворени критики кон военото раководство во градот, што ќе доведе до отповикување на Насер Ориќ и другите команданти од страна на бошњачките централни власти. Така, енклавата ќе биде воено обезглавена пред почетокот на српската офанзива во летото 1995 година.
ВРС започна со подготовките за нападот врз енклавата Сребреница во пролетта 1995 година, дејствувајќи под водство на Радован Караџиќ. Првичниот план не предвидуваше целосно заземање на енклавата, туку само нејзиниот јужен дел, со цел да се прекине каква било врска со енклавата во Жепа или да се намали територијата на енклавата на начин што ќе го оневозможи животот на нејзините жители. Офанзивата на српските сили започна на 5 јули 1995 година и беше принудена од поразите на ВРС во западна Босна и почетокот на бошњачко-хрватската офанзива што ќе кулминира со операцијата „Бура“ и падот на српските територии во Хрватска. Енклавите во источна Босна, иако воено слабо опремени, врзаа значајни српски сили во таа област во време кога воените потреби бараа распределба на силите во областите од западна Босна кои беа загрозени од напредувањето на бошњачко-хрватските сили.
Охрабрен од брзината на напредувањето, како и од недостатокот на соодветен одговор од УНПРОФОР, Радован Караџиќ на 9 јули издаде наредба за продолжување на операцијата и за заземање на Сребреница и конечно ликвидирање на енклавата. На 11 јули, силите на ВРС под команда на Ратко Младиќ влегоа во Сребреница, од каде што цивилното население веќе избега. Бегалците беа претежно во и околу кампот на ОН во Поточари, додека помали групи војници од АРБиХ и цивили се собраа на север од енклавата обидувајќи се да се пробијат кон Тузла, т.е. областите под бошњачка контрола.
Во текот на следните десет дена, единиците на ВРС, полицијата и паравоените формации, како што се озлогласените „Шкорпиони“ од Србија, ќе започнат со масовни егзекуции на бошњачки мажи. Најголемиот дел од колежот ќе биде извршен врз затвореници кои се обидоа да го пробијат обрачот, а нивниот број ќе биде околу 6.000 убиени. Останатите убиени, околу 2.000, ќе бидат момчиња, мажи и постари лица одвоени од жените и децата во Поточари, кои со автобус се префрлени на територија контролирана од Армијата на Босна и Херцеговина. Подоцна, за да го сокријат злосторството, помеѓу август и ноември 1995 година, силите на босанските Срби ќе ги преместуваат телата на убиените од примарните во секундарните гробници. Ова преместување на телата на убиените го отежнуваше идентификувањето на жртвите, како и утврдувањето кога, како и каде биле убиени.
Злосторството во Сребреница во наредните месеци ќе послужи како изговор за поактивно учество на западниот империјализам и НАТО пактот на страната на бошњачко-хрватските сили и заземање на територијата што ја држеа српските сили. Ова ќе ги принуди властите во Република Српска и Србија да седнат на преговарачка маса кон крајот на 1995 година. Војната на крајот ќе заврши под притисок на империјализмот и етничка поделба на територијата на Босна и Херцеговина. Ова е позната матрица што западниот империјализам ја користеше во Првата Заливска војна, војната во Југославија, како и низа воени интервенции низ целиот свет во наредните години, каде што хуманитарната катастрофа, злосторствата и етничкото чистење беа користени како изговор за инвазии и воспоставување воено присуство од страна на империјалистичките сили. Да се потсетиме само на случајот со Косово во 1999 година и инвазијата на Авганистан во 2001 година и Ирак во 2003 година.
Злосторство во Сребреница денес
Масакрот врз бошњачките цивили и затвореници во енклавата Сребреница во јули 1995 година е навистина чин на воено злосторство. Организираните масовни егзекуции, одвојувањето на жените и децата од мажите, преместувањето на гробовите со цел да се скрие обемот на злосторството, секако укажуваат дека политичкото и военото раководство на РС знаеле за таквите дејствија и истите ги наредиле. Планираното спроведување на злосторството и бројот на жртвите ги побиваат аргументите на српските националисти и на сегашните власти во РС дека станува збор за индивидуални инциденти и акти на одмазда за злосторства против Србите. За таквата карактеризација не се потребни пресуди на меѓународни кривични судови под контрола на империјализмот.
Сепак, како и секогаш со воените злосторства, Сребреница во последните триесет години стои како жива рана што цинично се користи за дневно-политички цели.
Од една страна, српските националисти и режимот во Бања Лука, во последните децении од националистичкиот пресврт на Милорад Додик, ги оправдуваат, минимизираат или сè повеќе целосно ги негираат злосторствата извршени од страна на Армијата на Република Српска и паравоените формации од Србија во јули 1995 година. Негирањето на злосторствата е дел од предизборниот арсенал на национална консолидација и додворувањето на српските националисти. Ова е секако начин на кој опстојува митот на криминалните режими во Бања Лука и Белград за национална загрозеност, неправда и глобален заговор против српскиот народ.
Од друга страна, бошњачките политички елити ја користат Сребреница не само за да освојат политички поени, туку и како начин да извршат притисок врз српската страна во нивниот стремеж за централизација и унитаризација на Босна и Херцеговина одозгора. Ова би се постигнало со помош на империјализмот и на некој начин, во нивни очи, би било задоволување на правдата за злосторствата извршени врз бошњачкиот народ за време на војната. Обидот за еднострано спроведување на ваква политика само би отворил нови етнички конфликти на Балканот и би ги турнал работните луѓе во уште една луда кланица за тесните и профитерски интереси на бошњачките, српските и хрватските владејачки елити. Можеме да видиме како пресудата против Милорад Додик и неговиот конфликт со Кристијан Шмит, високиот претставник во Босна и Херцеговина, ја турна земјата во најголемата политичка криза од крајот на војната. Империјалистичкото маневрирање само ги поттикнува шовинистичките тенденции и ги храни сепаратистичките аспирации кај српското и хрватското население и ја зајакнува позицијата и на Милорад Додиќ и на Драган Човиќ за да се претстават како единствени гаранти за опстанокот на Србите и Хрватите во Босна и Херцеговина.
Со величaње на улогата на жртва, бошњачките елити го користат ова за да се претстават како заштитници на бошњачкиот народ, додека всушност го прават тоа за да ги одбранат стекнатите привилегии и како средство за одвлекување на вниманието од економската и социјалната беда. Ова дополнително служи за прикривање на улогата на тогашното бошњачко воено раководство во тактичкото маневрирање со позицијата на енклавата во Сребреница и неправењето ништо да ја одбрани од српските сили, бидејќи таквото ужасно злосторство им одговараше политички за морална супериорност во војната и империјалистичка поддршка за нивните политички и воени цели.
Третите експлоататори на трагедијата во Сребреница се исто така и најцинични, а тие се токму империјалистичките тутори на денешната Босна и Херцеговина. Првиот е секако германскиот империјализам, кој отворено ги поддржуваше сепаратистичките аспирации на почетокот на 1990-тите, а вториот е американскиот империјализам, кој ги саботираше напорите за постигнување мир во Босна и Херцеговина. Ова е исто така начин да се стави во втор план пасивноста и неуспехот на НАТО да го спречи заземањето на Сребреница од страна на единиците на ВРС. Ова се оправдува со технички потешкотии и намалена видливост, а треба да се потсетиме дека, на пример, американските авиони го спречија заземањето на Горажде во 1994 година, кое тогаш беше уште една „заштитена зона“ на ООН. Очигледно е дека на западниот империјализам му беа потребни хуманитарна криза, етничко чистење и големо злосторство да го оправда своето активно влегување во војната во Босна и Херцеговина пред својата јавност. Во ваквите политички пресметки на империјализмот, бошњачката и српската страна, невините жртви се само колатерална штета што се користи за оправдување на воените цели и контрола на зоните на интерес, поделба на територијата, ресурсите и грабежот на општественото богатство.
Империјалистичкото инсистирање злосторствата во Сребреница да се етикетираат како „геноцид“ де факто ја турка колективната вина врз српскиот народ и им оди во прилог на бошњачките националисти во нивниот обид да ги постигнат своите цели за доминација во Босна и Херцеговина. Во ова светло треба да се гледа минатогодишното усвојување на Резолуцијата за геноцидот во Сребреница од страна на ОН, која беше протуркана од Германија. Тоа беше мизерен начин за германската владејачка класа да го испере својот образ од учеството во туркањето на реакционерната дезинтеграција на СФРЈ и југословенските народи во крвава граѓанска војна, но и од сегашното соучество на Германија во поддршката на ционистичкиот режим во геноцидот и етничкото чистење на палестинскиот народ.
И додека американскиот и германскиот империјализам се натпреваруваат во осудата на негирањето на злосторството во Сребреница и карактеризирањето на самото злосторство како „геноцид“, во исто време тие лицемерно стојат со Израел во касапењето на Појасот Газа и го туркаат Блискиот Исток во ескалација на војната. Во Германија се забранети дури и демонстрациите и собирите во поддршка на Палестина, а во исто време, германската владејачка класа и нејзините политички претставници држат морални лекции за војната во Босна и Херцеговина. Додека предлагаат резолуции за Сребреница, и САД и Германија дипломатски, финансиски и воено го поддржуваат ционистичкиот режим во Израел. Во периодот од 2020 до 2024 година, САД учествуваа со две третини од вкупниот увоз во Израел. Денес, најголемиот дел од вкупната американска помош за Израел оди на воени трошоци. Оваа сума вклучува договор за воена помош во износ од 3,8 милијарди долари годишно до 2028 година. Веднаш зад САД е Германија, која учествуваше со една третина од израелскиот увоз на оружје во истиот период. Германската влада објави дека минатата година извезла оружје во вредност од 131 милион евра, додека во 2023 година извозот бил во вредност од 326 милиони евра. Германскиот извоз вклучува и оклопни возила, камиони, противтенковско оружје и муниција.
Значи, оружјето што секојдневно убива мажи, жени и деца во Појасот Газа доаѓа од истите луѓе кои денес се тркаат да го исперат своето соучесништво во геноцидот врз палестинскиот народ пред муслиманскиот свет и муслиманите во сопствената земја. Додека ја користат трагедијата во Сребреница за денешно балансирање и маневрирање во Босна и остатокот од Балканот, тие морално и политички стојат во одбрана на ционистичките криминалци и нивните злосторства низ Блискиот Исток. Крвавата трага на империјализмот и лицемернoтo моралнo труење на империјалистичките дипломати се протега од Балканот, преку Блискиот и Средниот Исток до Руанда.
Ние сме против српските националисти кои отворено го негираат планираното злосторство извршено во Сребреница од страна на единиците под команда на Ратко Младиќ. Но, ние сме и против какво било наметнување на колективна вина врз српскиот народ од страна на бошњачките националисти и владејачките класи на империјалистичките центри кои, преку осуди и притисоци, сакаат да ја исперат својата улога во отворањето на Пандорината кутија на реакционерното распаѓање на СФРЈ и туркањето на југословенските народи во граѓанска војна. Во исто време, јасно ни е дека национализмот и мизерната експлоатација на воените злосторства и вината за нив се средство за одвлекување на вниманието од социјалните и економските прашања и создавање поделба меѓу работниот народ.
Вистинската почит кон жртвите од приватизациските војни од 1990-тите денес подразбира само борба за работничка држава Босна и Херцеговина, која може да гарантира етничка рамноправност само преку класно единство и која може објективно да ги согледа фактите од изминатата војна и да ја постави во контекст на контрареволуционерното распаѓање на социјалистичка Југославија. Ова објективно согледување не значи негирање на фактот дека бошњачкиот народ беше жртва на најмногу злосторства и етнички чистења во изминатата војна туку ова може да се постигне само преку интернационалистички пристап од страна на сите народи на Босна и Херцеговина, отфрлајќи го лицемерниот империјалистички наратив за геноцид, кој послужи како оправдување за интервенцијата во војната и создавањето на колонијалната Дејтонска Босна и Херцеговина. Ова конечно би ставило крај на одвратното лицитирање со бројот на жртвите и би спречило изградба на политички легитимитет врз коските на невините.
Револуционерната криза во Србија предизвикана од масовното студентско и граѓанско движење во последните месеци доби поддршка низ целиот југословенски простор. Собири за поддршка и солидарност се одржаа и во Бања Лука и во Сараево. Ова е доказ дека младите генерации, неоптоварени од порази и воени трауми, и во слична или иста општествена ситуација без животна перспектива на Балканот, се отворени за градење на ново борбено единство. Во наредниот период можеме да очекуваме сè повеќе движења во нашиот регион слични на она во Србија, кое ги брише сите граници на националистичките поделби и подготвува терен за ново обединување на југословенските и балканските народи, бидејќи само таквата борба ги брише поделбите создадени од војната и воените злосторства.
Линк до оригиналот:
Автор: Дејан Продановиќ
