ЛГБТ: Ослободување и револуција

Изминатите години, во многу земји, борбата против родово базираното угнетување, или дискриминацијата на сексуална ориентација, се разви во масовно движење. Сведоци сме на големи протести кои се израз на гнев и побуна – што се градеше со децении – против фрустрирачкото вмешување на системот којшто не само што те принудува на дневна борба за крпење крај со крај туку и тврди дека има право да одлучува што смееш или не смееш да правиш во приватниот живот, со кого треба да имаш врска, сексуална или од друг вид, дали да воспитуваш дете, итн. И ги турка сите кои излегуваат од нормите на „традиционалото семејство“ во општествено и легално гето.

(статијата за прв пат е објавена 2017 година во италијанскиот теориски часопис Фалче мартело)

Со нивните барања за ослободување и нивната масовност, овие протести во себе содржат револуционерен потенцијал. Истовремено, постои и свесен обид да се редуцираат овие теми, на прашање на култура и да се ограничат целите на движењето во борба за мали отстапки што се споредливи со нормалното односно угнетувачко функционирање на капитализмот. Голем медиумски простор е даден на теориите што на површина изгледаат радикални, но во практика ја канализираат борбата на ЛГБТ движењето по идеалистички и егзистенцијалистички линии кои завршуваат во слепа улица, кога она што е потребно е промена на материјалните услови.

Од пресудна важност за победата на ЛГБТ движењето е да се прифати класна анализа, обединување на борбата против хомофобното угнетување и за полни цивилни права со општата борба за пристоен живот, ослободен од економската и општествена опресија. Еднакво важно е работничкото движење да се приклучи кон ЛГБТ борбата, со совладување на поделбата што постои историски, посебно поради реформистичкото или сталинистичкото лидерство на левицата.

Како револуционери, оваа задача е витален дел од нашата политичка борба, а во оваа статија се нуди основа за понатамошна теориска дебата на ова прашање.

Дискриминацијата и хомофобијата денес

Денес, хомосексуалноста или другите слични поведенија, се официјално илегални во 72 земји, со казна во опсег од месец до 15 години затвор, со доживотна робија или дури смртна пресуда (во 8 земји). Во земја како Саудиска Арабија, смртната казна се извршува со каменување, а во други земји најстрогата казна се извршува со камшикување. Истополовиот брак се дозволува само во 23 земји, а во 27 се дозволуваат слични цивилни заедници. ^[1]Извор: ИЛГА, Извештај за државно спонзорирана хомофобија 2017

Но дури и таму каде што постојат облици на легална заштита, официјалната дискриминација има други форми. Во неколку американски држави постојат закони “против промоција на хомосексуалноста“ каде се ограничува одредено поведение и се даваат упатства за видот на сексуален морал што треба да се учи во училиштата и другите јавни институции. Ова е познато и во Италија каде десницата и Католичката црква водат крстоносна војна против тн „родова теорија“ во италијанските училишта. Овие луѓе ја охрабруваат екстремната десница да превземе акција, со организирање на групи за насилни напади против хомосексуалците (исто така и против левичарските активисти и имигрантите). Не е случајно што предлог законите против хомофибичен говор на омраза и отежнувачки околности собираат прашина во собраниските комисии во последниве години. И покрај тоа што законите не продираат доволно длабоко во оваа проблематика, сепак тие би гарантирале некаков степен на заштита. Колку за споредба предложениот закон на Минити за протерување на мигранти кои што би преживеале при преминот на Средоземното море со чамец им е на врвот на приоритетите!

Како врв на сево ова, дискриминацијата се пробива во секојдневниот живот во училиштата, на работните места, во домаќинствата и се чувствува како постојана идеолошка и општествена тежина врз ЛГБТ луѓето. Според истражувањата на ИСТАТ (италијански Национален завод за статистика) во 2011 година, поради страв од мобинг или да не бидат отпуштени, само еден од четири геј работници отворено изјавиле за својата сексуална ориентација, тенденција што е особено јака во провинцијата. Според анкета на ЕУ, 68% од граѓаните на ЕУ се со став дека постои дискриминација основана на сексуална ориентација. Според друга анкета, само 6% од ЛГБТ тинејџерите во Италија во средните училишта се отоврени за својата сексуална ориентација во пошироката заедница, додека 39% се само отоврени во мал круг на пријатели – слично е и со другите европски земји. Тоа што 94% ЛГБТ тинејџери сакаат да ја кријат својата сексуална ориентација, делумно или целосно, многу говори за личните тешкотии што ги создава социјалната дискриминација. Таквиот притисок не запира дома и семејството обично е првото место каде не се прифаќаат, а се проширува и во разни облици на насилство, од заклучување дома до тепање и „корективно“ силување. Не е чудно да се прочитаат вести за тинејџери кои „извршиле самоубиство затоа што се геј“, конечната трагедија на психолошкиот притисок што го има на општествено ниво и во семејствата.

Какво традиционално семејство?

Секоја хомофобна кампања се основа на аргументот дека хомосексуалноста е во основа „против природата“. Највулгарниот приказ на оваа мисловна линија ќе ја најдеме кај религиозните фундаменталисти, но аргументот за многу долго време беше присутен и во „научниот“ свет – потврда дека науката навистина е условена од доминантната идеологија. Во психологијата, хомосексуалноста долго време беше сметана за патологија од мнозинството научна заедница или барем како не-физиолошка условеност, дури и кај најпрогресивните психолози. Така во случајот со Фројд, кој иако не охрабрувал дискриминација, ја сметал за прекин на сексуалниот развиток. Дури и Вилхајм Рајх, во основа поддржувач на сексуалното ослободување, кој имаше материјалистички и револуционерен светоглед (барем во раниот дел од неговиот живот), ја дефинираше хомосексуалноста како „последица на многу рано пореметување во развојот на афектните и сексуалните функции“. Дури во 1973 год. АПА (Американско здружение на психијатри) престана да ја смета хомосексуалноста како патологија, а во 1986 год. конечно се избриша од категоријата на „его-дистонична хомосексуалност“ (тоа е претпоставена форма на патолошка хомосексуалност, се гледа како на извор на стрес, како спротивна форма од его-синтоничка хомосексуалност основана на физиологијата) во признавањето на фактот дека психолошкиот стрес беше во основа причина за социјалните притисоци од кои страдале хомосексуалците. Четири години подоцна на 17 мај 1990 година Светската здравствена организација конечно ја избриша хомосексуалноста од листата на ментални болести.

Фактот дека нема ништо абнормално во нехетеросексуалните ориентации и поведение едноставно се потврдува со широката распространетост низ човековата историја и низ светот, факт што во изобилство е документиран од антрополошки, историски и книжевни студии. ^[2]Цитатот е само како дополнителен аргумент за дифузија на хомосексуланото однесување во животискиот свет, … Continue reading Има записи за т.н. „луѓе со два духа“ кај домородните Американци, мажи кои се облекувале и однесувале како жени, и обратно, и кои често се вклучувале во религиозните церемонии. Познато е дека во Теба, 4 век пр.н.е. се формирал свет баталјон од 150 машки парови, војници, чија непобедливост се базирала на желбата секој војник да го заштити својот партнер и се однесувал јуначки пред него – секој воин ја давал сета енергија во секоја битка. Исто така е познато дека во Атина и Рим (машките) хомосексуални односи биле општествено и легално признаени. Сепак, погрешно би било да мислиме дека овие примери се знак за целосна слобода на сексуални односи, како што некои површни интерпретации велат, или да го сметаме ова за „златно доба на хомосексуалноста“ пред современото угнетување.

Во Атина, социјално регулираните машки хомосексуални врски во предурбаниот период и во првите години од раѓањето на полисот, се состоеле во педерастна врска помеѓу возрасен машки граѓанин (обично над 25 години) и слободен машки адолесцент (помеѓу 12 и 17 годишна возраст), што имала за цел образование на младината кон зрелоста и статусот на граѓанин. Сексуалната врска била дел од образовната врска, наследена од многу постариот обред на иницијација во зрелост, каде улогите се фиксни: возрасниот е активен додворувач, а младинецот е субмисивен и срамежлив, кој ќе се покорел само кога ќе се демонстрира сериозноста на намерите на додворувачот. Оваа врска ќе продолжела се додека младиот партнер не ја достигне зрелоста, низ период на воздржување и додека не покаже друга улога пред брак. Со робовите не биле дозволени никакви врски – зашто тоа не би имало никаква образовна функција, а робовите не требале да постанат граѓани – или (барем во теорија) помеѓу возрасни. Таквите врски биле чести пред бракот, а само во некои случаи продолжувале потоа. Жените, од друга страна, биле затворени во домот и им било забрането да имаат социјален живот, а лезбејските врски се сметале за невкусни, иако постоеле, особено во школите за образование на младите жени (Сафо била едукатор) пред конечно да се затворат во рамките на домот. Низ вековите дифузијата на машките хомосексуални врски и слабеењето на поделбата на улогите довела до одредена општествена стигматизација.

Во Рим, од друга страна, сексуалноста била доказ за машката доминација и затоа била недозволиво слободен граѓанин да има пасивна улога (дури и во младешката доба). Хомосексуалните машки врски биле сметани за целосно легитимни со услов субмисивниот партнер да е роб или машка проститутка – лекс скатиниа ( 3 и 2 в. пр.н.е.) забранувал сексуално вознемирување на млади слободни мажи, а забранувал и пасивна улога на возрасни мажи, со тоа што тоа поведение се казнувало. Постепено, за време на Империјата, поради грчкото влијание, се рашириле врските аналогни на хеленската педерастија. А со постепената дерегулација, се шири пасивното сексуално однесување меѓу мажите, робовите и машките проститутки, вклучувајќи проминентни личности како Јулие Цезар или Цезар Август. Но, сепак во 4 век н.е. и подоцна, хомосексуалните врски почнале да се ограничуваат со закон, со казна кастрација за пасивност (342 г.), смрт со палење на клада за пасивни машки проститутки (390 год. н.е.), смрт за сите пасивни мажи (438 год) и конечно за секој вид на хомосексуална активност (533 год).

Клучна улога во угнетувањето на хомосексуалноста е појавата на христијанството како доминантна религија. Црквата е првата што одлучува на тоа дека хомосексуалните врски се „против природата“, идеја којашто се уште опстојува во религиозната моралност до ден денес. Тоа беше сосема нов поим, затоа што претходно тие што се спротивставуваа на хомосексуалните врски не ги осудуваа дека се неприродни, туку имаа за цел да ја зајакнат улогата и стабилноста на семејството во општеството, често пати аргументирајќи дека тоа е потребно за раст на популацијата. Прв беше Јустинијан кој ја издигна идејата за божја казна за хомосексуалците. Ова угнетување на хомосексуалноста одеше рака под рака со поимот на христијанска апстиненција, според кои сексуалниот чин е легитимен само кога се врши со цел размножување, а според тоа неконтролираните и прељубничките полови чинови мораа да бидат угнетувани (претходно прељубата беше општествено прифатлива – се разбира само за мажите). ^[3]Види: Eva Cantarella, Bisexuality in the Ancient World, Yale University Press, 2002.

Од овој краток историски преглед може да извлечеме неколку заклучоци. Прво, хомосексуалното и бисексуалното однесување постоеле секогаш, покажано во социјалната практика, но пред се во фактот дека ограничувањата биле воведени за нерегулираните хомосексуални врски (на пример помеѓу возрасни мажи или помеѓу жени, и во Грција и во Рим), односно тие што се слични на современата хомосексуална љубов, коиштоо се појавувале постојано низ историјата.

Второ, можеме да видиме дека во различни историски периоди постоеле различни општествени норми во однос на сексуалноста, факт што потврдува дека нема основа концепцијата за „традиционалното семејство“, а уште помалку во традиционалното моногамно семејство со взаемни обврски за верност, како што постои денес. Овој модел е прифатен во христијанството, а дури и тогаш како идеал. Општествената реалност за прељубата и проституцијата наменета за мажи е сосема различна, а претрпела безбројни трансформации, што денес постои во различни форми, во зависност од општествениот и економски контекст (да помислиме само на разликите на старата проширена фамилија на селаните споредена со мононуклеусната фамилија на работниците, тие со сини или бели мантили, денес).

Трето и последно, мораме да нагласиме дека овие норми не се во ниту еден случај израз на сексуалната и емотивна слобода. Да започнеме со, робовите и жените кои беа целосно исклучени, а само одредени облици на однесување се сметаа за легитимни, додека другите се забрануваа и, барем во грчкиот случај, педерастните врски беа општествена институција каде не се зеде предвид сексуалната ориентација или на граѓанинот или на младото момче, кои можеби искусувале нелагодност.

Затоа да заклучиме дека таквите закони беа во основа различни форми на регулација на емотивниот, домашниот и сексуален живот, вклучувајќи репресивни мерки каде се прекршуваше законското поведение, каде тоа што се сметаше за законско зависеше од структурата на општеството. 

Исто така, согласно овие заклучоци, ние можеме да сфатиме дека, општо земено, угнетувањето на поведението на нехетеросексуалците (хомосексуалци, бисексуалци…) се појавува низ човековата историја со различни степени на јачина и со различни степени на ограничување, со цел стабилизирање на семејните односи, посебно за да се осигура основата и зајакне моногамната фамилија.

Како што Енгелс опиша во Потеклото на семејството, приватната сопственост и државата, и како што е подоцна потврдено од клучни заклучоци на неколку неодамнешни антрополошки испитувања, семејството не е стабилна институција што постои отсекогаш. За време на стадиумот ловци-собирачи, кога управувањето на економијата, храната и алатките и подигањето на деца се спроведуваат на ниво на заедница, жените имале проминентна улога и општеството било матрилинеално т.е. според мајчината линија. Благодарејќи на доместификацијата на животните, земјоделската револуција и концентрација на средствата за производство во рацете на мажите, се појавува патријархалното угнетување – заедно со класното општество – и дека моногамниот брак станува основа за новата структура на семејство, чија примарна цел е да се гарантира наследство на татковството. Од ова извира чувството на сопствеништво над жената и децата што е раширено и денес, а ги погодува животите на милијарда луѓе.

Само во овој контекст на угнетувањето на жената, нејзината маргинализација во рамките на општеството се појавува и потиснувањето на нивното сексуално поведение, сведувајќи ги само на проста алатка за репродукција (да се грижат за домаќинството и децата) и стана структурно и историски се прилепи заедно со еволуцијата на разните семејства и социјални структури. Ставовите кон сексуалното поведение што спаѓа вон репродукцијата во моногамното семејство, од друга страна, зависи од колку многу се сметаат за опасност за семејството како институција. Хомосексуалната љубов меѓу жени е предмет на различни степени на потиснување во различни периоди од историјата (тука само споменавме неколку). Можеме да тврдиме дека сепак се додека моногамното семејство се смета како камен темелник на општеството и е единствен модел за легитимно емотивно и сексуално поведение, ќе биде невозможно да се надмине општествената дискриминација основана на сексуална ориентација.

Класна борба и геј еманципација

Борбата против сексуалната дискриминација е поврзана со борбата против класното општество, општо поради неколку причини. Прво, како што објаснивме, само со укинување на класното општество можат да се создадат материјални економски услови и културен стремеж потребен за надминување на условите во кои моногамното семејство маж-жена се смета за единствен легитимен облик како основна клетка на општеството. Со општествено изведување на сите задачи што денес се дадени во сферата на семејството, а најмногу за жените (готвење, чистење, одгледување на деца) и со дозвола за слободен развој на индивидуите со пристап до основните метеријални и културни извори што општеството може да ги понуди, ќе биде можно да се олесне процесот со којшто интерперсоналните и семејни врски постепено ќе се ослободат од метеријалната неопходност и ќе соодветствуваат само на романтични и сексуалните желби, а со тоа распаѓање на угнетувачките норми и дискриминации што постојат денес.

Втората причина е дека големо мнозинство на ЛГБТ луѓе се работници, младинци, привремено вработени, невработени, кои освен што се експлоатирани на работното место, треба да се грижат за заработката од платата, за место за живеење итн. Исто така се угнетени поради нивниот сопствен сексуален идентитет и ориентација. Затоа обединувањето на борбата против овие две неправди е сосема природна, особено што сметаме дека непријателот е ист. Исто така треба да се потсетиме дека хомофобните предрасуди се гаат за да ги поделат работниците – на пример, да поверуваат хетеросексуалните работници дека , иако се угнетени самите, сепак се надредени над геј лицата (колку е тоа битно!) а на ист начин се негуваат и расистичките предрасуди. Улогата на десницата во овој процес е очигледна.

Секој што тврди дека двата фронта на борба треба да се одделат игра во рацете на непријателскиот тим. А често, во ЛГБТ движењето, тие луѓе што го промовираат овој став се богати индивидуи кои не ги имаат материјалните проблеми со кои се соочени ЛГБТ работниците и младината. Фактички, тие го ограничуваат движењето со повик за ситни концесии од владата, без да прават многу врева и често без да направат значајна придобивка. Ова е случајот, на пример, на геј-пријателското движење во 1950тите (низ Италија и меѓународно) што подоцна се критикуваше од страна на движењето за геј ослободување во 1960тите и 1970тите, што се разви по револуционерна линија на основа на брановите на класна борба во тие години.

Од друга страна, треба да се каже дека и голем удел во одговорноста за поделбата на ЛГБТ движењето и на работничкото движење во втората половина на 20 век лежи на лидерството на комунистичките партии коишто, поради сталинистичката дегенерација, прифатија отворено хомофобни ставови. Тие се омекнаа во подоцнежно време, а потоа и повеќето преминаа на реформистички поглед на борбата за цивилните права, со истакнување на реформизмот во нивните политички програми.

Сепак, тоа не било секогаш така. Иако во делата на Маркс и Енгелс нема спомнување на хомосексуалното прашање, постојат неколку изјави на лидери на старата германска социјал-демократија со кои се искажува спротивставување на било каква дискриминација кон хомосексуалците и казни за хомосексуалноста во германскиот закон. Не е случајно што, кога Магнус Хиршфелд го основаше Комитетот за наука и хуманитарство при крајот на 19 век за промоција на аболција на параграфот 175 од германското кривично право со кое се прогласува хомосексуалноста за илегална, неговата петиција, дискутирана во парламентот во 1898 година, ја поддржаа само СПД што беа малцинство. Работата на Хиршфелд продолжи со основање на Институт за сексуално истражување и последователно организирање на Првиот конгрес за сексуални реформи во 1921 година (заедно со учество на делегати од советскиот сојуз). Работата на Хиршфелд го означува првиот голем напор во современото време за декриминализација на хомосексуалноста врз основа на научна дебата. Хиршфелд самиот ја сметал хомосексуалноста за патолошка – или барем нефизиолошка – состојба, за која, нема основа да се изрекува казна. Членот 175, сепак не се укина и триумфот на нацизмот на германскиот работен народ го отвори патот за црна реакција и безмилосно уништување  на геј луѓето. Институтот за сексуални истражувања беше една од првите згради нападната на 6 мај 1933 од нацистичката младината, кои на плоштадот ги изгореа сите текстови пронајдени во библиотеката. Нацистите го влошија и казнувањето според членот 175, и изведоа над 100 илјади апсења на геј луѓе, 60 илјади затворски казни, интернирање во психијатриски болници и присилна стерилизација. Геј луѓето беа праќани во концентрационите кампови, заедно со Евреите, социјалистите и комунистите.

Состојбата на хомосексуалците по Октомвриската револуција 

Болшевичката револуција од 1917 година, во која работниците ја зедоа власта во свои раце за прв пат во историјата (освен за краткиот период на Париската комуна во 1871 г) ги промени животите на милиони не само во смисла на економија и политика, туку и во однос на семејството. Советската влада им гарантираше права на жените рамноправно со мажите, го легализираше разводот и абортусот, а промовираше и интензивен развој на социјалните служби за да се обезбеди економска основа за ослободување од семејните обврски: јасли, јавни кантини, пералници, дневни болници, кина, театри итн. Во исто време со аболиција на царското казнено право се декриминализираше хомосексуалноста (додека, под Царот, таа беше казнувана со строг затвор).

Ставот на болшевиците беше дека сексуалното поведение припаѓа на приватната сфера и како таква не треба да се санкционира или регулира, се додека не ги повредува другите (на пример, ако е вклучена принуда или насилство). Во руските научни дебати, хомосексуалноста се уште се сметаше за болест – како и во секоја друга држава – но од тоа не потекна никаква дискриминација. Меѓу конкретните примери за ставот на советската влада на ова прашање, можеме да го наведеме учеството на Советскиот делегат во Институтот за сексуална реформа на Хиршфелд како и назначувањето на Георги Чичерин, кој отворено бил геј, како Комесар за надворешни работи во 1918 год., а имајќи го историскиот контекст тоа било насекаде во светот незамисливо.

Традиционалното семејство почна да се крши со општествените промени: мажите и жените се повикуваа да учествуваат во општествениот живот, а младината, барем делумно, беше ослободена од авторитетот на традиционалното семејство и се стремеше кон нови социјални (тука се вклучуваат и сентиментални и сексуални) односи, ^[4]За овој обид, и неуспехот види Wilhelm Reich, “The Struggle For a ‘New Life’ in the Soviet Union,’ in The Sexual Revolution, 1936. Види исто така Leon … Continue reading особено во младинските групи. Сепак, набрзо радикалните промени отворени со револуцијата, дури и во семејството и сексуалните односи, се судрија со проблемите поради изолацијата и економските тешкотии со коишто се соочуваше револуцијата. Материјалните услови беа премногу ограничени за да се понуди алтернатива: често јавните услуги беа од таков низок квалитет што од потреба се јави тенденција да се вратат кон старата семејна структура. Во исто време, почна да се појавува бирократска деформација што доведе до сталинизам, што пак значеше напуштање на идеалите на Линин, Троцки и Октомвриската револуција.

Оваа појава имаше две последици. Прво, поради недоволната материјална база за развиток на семејството и емотивните врски на повисоко, општествено ниво, се врати традиционалното семејство; беа потребни децении целосно да се надмине тоа, дури и при најдобри услови. Второ, сталинистичкиот режим во враќањето на семејството и традиционалните морални вредности гледаше на извор за стабилност на режимот, посебно како инструмент за јакнење на идејата за авторитет (започнувајќи од тој на главата на семејството врз децата) што активно беше промовирано.

Троцки во „Револуцијата предадена“ запиша:

„Триумфалната рехабилитација на семејството, која се одвива симултано – каква коинциденција пратена од господ! – со рехабилитација на рубљата, е причина за материјалниот и културен банкрот на државата. Наместо отворено да кажат „докажуваме дека сме премногу сиромашни и прости за создавање на социјалистички односи меѓу луѓето, нашите деца и внуци ќе ја согледаат оваа цел“, лидерите го присилуваат народот пак да го залепи во черупка скршеното семејство, а не само тоа, туку и да го сметаат, под притисок на строгите казни, за свето јадро на победоносниот социјализам. Тешко е да се процени со око големината на овој пораз.“ (Револуцијата предадена, погл. 7, Семејството, младината и културата, Термидор на семејството https://www.marxists.org/archive/trotsky/1936/revbet/ch07.htm#ch07-1)

Овој процес го промени исто така и односот спрема хомосексуалноста. Наместо да се втемелат на урбаниот пролетаријат, што ги надмина предрасудите против геј луѓето спонтано, режимот се потпре на ситно буржујските елементи и на неразвиените далекуисточни региони. (Во 1925 година, на пример, во Туркменистан во Кривичниот закон на Советскиот сојуз беше додаден амандман за казнување на хомосексуалноста). А во 1933-34 година се врати прохибиција на машките хомосексуални односи, казниво со затвор. Во 1935 година разводот строго се ограничи; се укина признавањето на слободните партнерства, а во 1936 година абортусот се прогласи за нелегален повторно. Ако, да се изразиме како Троцки, „догмата на семејството“ постана „камен темелникот на победоносниот социјализам“, хомосексуалноста, видена како закана за семејството, постана порок на буржоаска декаденција. Овој хомофобичен став подоцна длабоко ги инфицираше комунистичките (сталинистички) партии на меѓународно ниво, подривајќи го она што требаше да биде геј движењето, а тоа е поврзаност со самото револуционерно движење.

Од Стонвол до затишје на движењето

По Втората светска војна, во периодот на општа осека на класната борба, водечка улога имаа оние геј групи што како што објаснивме погоре, се обидоа да воспостават дијалог и мек пристап спрема владите за да се добијат минимални права, трошки на мали успеси. По периодот на осека на социјалните борби и слабеење на геј движењето, тоа еруптираше уште еднаш (или во некоја смисла и за прв пат) како масовно движење во 1969 година во Њујорк, со бунтот во Стонвол. За време на ноќта на 28-29 јуни, неброениот упад на полицијата во геј бар (Стонвол Ин) – што дотогаш се сметаше за рутина – беше пречекан со масовен отпор, што се разви во битка која траеше два дена, при што беа вклучени илјадници луѓе.

Бунтот во Стонвол го промени лицето и природата на геј движењето, коешто веќе немаше карактер на мали кругови на научници и комитети, а ја скрши и идејата дека хомосексуалноста е абнормалност, туку напротив ја изрази како гордост. Под влијание на бранот на класна борба на крајот на 1960тите и 1970тите бевме сведоци на значајно поместување на лево во самото движење, а малите групации се појавија и се дефинираа себе си како револуционерни, иако беа доста конфузни и со еклектичка теориска основа.

По Стонвол, во почетокот на јули 1969 година, се основаше Фронтот за геј ослободување (Gay Liberation Front) во САД. Тој прифати антикапиталистичка и „третосветска“ политичка позиција и излезе во поддршка на борбата на Црните пантери. Слични организации никнаа и во неколку земји: Фронтот за геј ослободување во Британија во 1970 год., каде се собраа стотици активисти, но подоцна се фрагментираше, Фронтот на хомосексуалци за револуционерна акција (Front Omosexuel d`Action Revolutionnaire) во Франција и Движењето ан хомосексуалци за револуционерна акција (Mouvement Homosexuelle D`Action Revolutionnaire) во Белгија.

Во Италија во 1971 г. се основаше Револуционерен фронт на обединети хомосексуалци на Италија (FUORI акроним што на италијански значи надвор). Како и кај другите групи нивниот број не беше масовен: неколку стотина активисти во Торино, Милано и Рим, со големи политички разлики помеѓу овие три града. Во почетокот нивниот весник се продаваше месечно во киосците, со тираж од околу 8 илјади.

На 5 април 1972, во градот Санремо, ФУОРИ организираше прв јавен протест против Меѓународниот конгрес на Сексологија, што во својата агенда имаше дискусија за причините за хомосексуалност и можните терапии за лечење. За да се сфати за што таму се дискутираше еве еден пример во кој се сугерираше на не толку болна терапија со електро шокови поврзани со слики на голи мажи, но не и со голи жени, додека други говереа за селективно отстранување на ткиво од големиот мозок.

Надвор од Конгресот, неколку десетина активисти извикуваа слогани како „Ние сме нормални! Ние сме нормални!“ и носеа транспаренти „Психијатри, ставете си ги електродите во своите мозоци“. Внатре во конференциската сала, Анџело Пезана, член на ФУОРИ, имаше говор, и започна со познатите зборови „Јас сум хомосексуалец и сум среќен како таков!“. Овој протест беше пресвртна точка во геј движењето и прекин со умерените прогеј организации.

Имаше обиди за поврзување со работничкото движење: во првото издание на весникот, уредничкиот вовед гласеше „револуционерни хетеросексуални другари“ со молба „да бидат првите што ќе ја сфатат реалноста на хомосексуалците“, затоа што „сексуалното угнетување е прво, најитро и најопасно орудие за потчинување на било кој репресивен систем“. „Ние тврдиме“, продолжија борците на ФУОРИ, „дека потребата од сексуална револуција, паралелна и интегрирана со политичката револуција е веќе на пат во секоја земја.“ ^[5]Цитат од Gianni Rossi Barilli, Il movimento gay in Italia (на италијански). Feltrinelli, 1999, p. 51—52.

Ние тука говориме за една политички конфузна и нехомогена организација, која што е притисната од материјалните услови кон идејата за општа трансформација на општеството. Ако работничкото движење имаше револуционерно марксистичко водство, требаше да понуди конкретна теориска основа за таква промена, комбинирана со револуционерна програма што е способна за обединување против капиталистичката експлоатација заедно со таа што беше против хомофобното угнетување. Напротив, реформистичките и сталинистички лидери одговорија со отворено непријателски став.

По неколку седмици од демонстрацијата во Санремо, на 1 мај 1972, римскиот огранок на ФУОРИ, заедно со други групи организираше демонстрација на плоштадот Кампо де Фиори, „прослава на радоста, против работата и за сексуално ослободување“. По некое време група активисти од вонпарламентарната левица дојдоа „изјавија дека се членови на Потере операјо (работничка власт, ултралевичарска група), и додека извикувале „педери надвор од Кампо де Фиори, им фрлале кофи вода врз активистите“ ^[6]Ibid., page 59.

Што се донесува до Италијанската комунистичка партија којашто никогаш не расправала со ова прашање, во 1974 год, во часописот Критика марксиста објави статија на Луџано Групи во која се наведе следново: „Ние се бориме за однос во општеството и природата што ни кажува дека хомосексуалноста, всушност, го руши тој однос преку контрадикција со фундаменталниот инстинкт на секое живо битие: продолжување на родот. Хомосексуалноста, затоа ја осиромашува и длабоко ја менува личноста на мажот. Често изродена во самотијата, често завршува во самотија. “ ^[7]Цитат од Fabio Giovannini, Comunisti e diversi: il PCI e la questione omosessuale, Edizioni Dedalo, 1980, p. 72. Нема потреба за коментар како геј работниците и студентите се чувствувале во оваа партија. Со убиството на Пјер Паоло Пазолини во 1975 година се отвори дебата во самата партија, којашто го промени својот став за хомосексуалноста при крајот на 1970тите, само пред почетокот на падот на бранот на работничката борба што ја збриша Италија во 1968 година и сето тоа беше врамено во реформистичката политика на партијата.

Така наместо да се понуди перспектива за општа политичка борба за активистите на новото геј движење, што можеше да го надмине општиот политички еклектизам, тие активисти беа отргнати од работничкото движење и така завршија во сосема други води. Од организациска гледна точка, ФУОРИ во 1974 се претопи во Радикалната партија – тогаш се приклонуваше кон левицата – и со тоа се затвори конечно идејата за револуционерни перспективи и главно се бореа за цивилни права во рамките на буржоаското општество. Некои водечки ликови на ФУОРИ, како Марио Миели, го напушти движењето поради ова, и се сврти кон вонпарламентарната левица, за несреќа во момент кога таа влезе во неповратна криза.

Во контекстот на затишје, кое следеше по големиот бран на класна борба во 1970тите, ние видовме фрагментација на движењето за геј ослободување, коешто се повлече во кампања за благосостојба, особено во врска со сидата во 1980тите, солидарност против хомофобичното насилство како и борбата за закони против дискриминација или подоцна признавање на цивилни права. Затоа, од една страна имаме враќање кон реформистичкиот и помирувачки приод на геј групите од 1950тите, додека од друга страна имаме ослонување на придобивките на борбата од 1970тите што еднаш за секогаш ја донесе природноста да се биде геј, со гордост и достоинство. Сето тоа ја принуди научната јавност да го смени приодот во тие години и да се прифати легитимноста на хомосексуалното поведение, а со тоа да се сруши изолацијата на борбата за геј права. На таа основа, се роди италијанското Арчи геј здружение кое имаше неколку ограноци во раните 1980ти до денес низ целата земја.

Нови теории или слепа улица?

И додека падот на движењата во 1980тите и 1990тите доведоа до демобилизација и повлекување на отворената борба, се отвори академската дебата низ целиот свет, посебно во врска со прашањето за родовиот идентитет, што доведе до тн. квир студии или квир теорија. Поимот датира од 1990. Една година порано, Џудит Батлер ја објави Родовиот проблем, што беше референтна точка за следните елаборации.

Иако таквите елаборации никогаш не се развија во општа теорија, централната точка е критиката на идејата за родов идентитет и постоењето на машко-женскиот биолошки пол во природата, а дека тие се всушност производ на хетеронормативното општество, односно општеството што ја поставува како норма (и преку односи на сила) бинарната поделба во основа на хетеросексуализираниот „дискурс“. Ова е конечната врска со редоследот на мисли со кои започнува феминистичкиот сепаратизам (против патријархалното општество, со поставување на жените против мажите), па оди низ лезбејскиот сепаратизам (жената не треба да се потврдува повеќе зашто е дефинирана како жена во однос на мажите: само лезбејките во политичка смисла можат да се побунат против идеолошки машката доминација) и што завршува како квир теорија (секоја форма на родов идентитет е резултат на хетеросексуална патријархална идеолошка доминација, затоа тие мора да се отфрлат).

Сега, за сите на кои им се забранува да се изразат слободно во врска со својот родов идентитет или својата сексуална ориентација, овие теоретизирања може и му изгледаат како радикално отфрлање на социјалните наметнувања и затоа и се привлечни. Проблемот е тој, ако се обидете да сфатите подлабоко, дека тие се само слепа улица за секој што сака да ги промени работите.

Според Батлер, родовиот идентитет не е природен туку создаден „перформативно“, односно, на основа на повторување на дела определени од општествено востановени норми и „дискурс“ ^[8]“In other words, acts and gestures, articulated and enacted desires create the illusion of an interior and organizing gender core, an illusion discursively maintained for the purposes of the … Continue reading) Токму овој вештачки произведен идентитет ни кажува дека во природата постојат два пола, машки и женски. Оваа теорија е позајмена од Фуко „за Фуко, телото не е ‚полово’ во било која значајна смисла пред нејзиното определување во рамки на дискурсот низ кој станува опфатено со ‚идејата’ за природен или есенцијален пол. Телото добива значање во рамки на дискурсот само во контекст на односите на сила. Сексуалноста е историски одредена организација на силата, дискурсот, телата и афективноста. Како такви, сексуалноста сфатена од Фуко за произведување на „пол“ како вештачки поим којшто ефективно ги проширува и ги замаглува односите на сила одговорни за сопственото раѓање.“ ^[9]Ibid. 

Така машко и женско, но и хетеросексуално, геј, лезбејско, бисексуално се само илузорни категории што се предизвикани од истиот механизм, затоа што ако биолошките полови не постојат, тогаш сексуалните ориентации исто така не постојат.

Ова е класичен пример на како делумната вистина може да се пренесе и да се отсече од реалноста и да се дотера до тој степен при што аргументите не водат никаде. Никој не го негира фактот дека свеста на личноста е силно под влијание на социјалниот контекст во кој се развива. Сепак, почнувајќи од овој точен аргумент, која е смислата да се негира постоењето на машкиот и женскиот пол, со сите свои анатомски и биолошки разлики? ^[10]Не е целта на оваа статија да се постават основите на родовиот идентитет. Од материјалистичка гладна точка … Continue reading Ова има смисла ако се придвижиме на пример од светот на академски хипотези кон медицинските терапии или на бременоста или доењето. Уште понатаму, дури и јас да тврдам дека мојата свесност (а според тоа и начинот на кој го доживувам мојот родов идентитет) е одредена од општествените услови во кои живеам, дали тоа значи дека е помалку реална? Не, тоа е рефлексија на моите реални услови на егзистенција, и природна и општествена, и ќе еволуира како што општеството еволуира.

Но, пред се, кога станува збор за оваа теорија, како можам да се борам за сексуално ослободување? Да кажеме најпросто, не можам. Да ја цитираме Батлер повторно: „Затоа, силата не може да се повлече или одбие туку само да се прераспредели. Навистина, според мене, нормативниот фокус на геј и лезбејската практика треба да биде на субверзивно и пародично прераспоредување на силата наместо на невозможната фантазија за целосна трансцеденција“. ^[11]Ibid. Значи, најдобро што можеме да направиме е пародија, карикатура на родовите идентитети, да покажеме дека тие не постојат во природата, но навистина, се производ. Со таквото дело ние ќе сме покажеле дека родот не постои и дека потоа има можност за „пролиферација на родовите конфигурации надвор од ограничувачките рамки на маскулинистичката доминација и наметната хетеросексуалност“. ^[12]Ibid. Се тресла гората, се родило постмодерно глувче: можам да согледам родово угнетување, но ја напуштам класната анализа на општеството и така не можам да видам причина за ова угнетување; потоа го издигам угнетувањето (т.е. Еден единствен апсект на угнетувањето, хетеросексуалната сила) на метафизички ентитет од кој се зависи, па појма немам како да го симнам од власт; единствениот облик на субверзија кој ми останува е да паднам во субјективизам во кој ја одрекувам стварноста и тврдам дека секој може да си ја измисли својата реалност, без да се промени било што надвор од мојата свесност.

Не е ни чудно што владејачката класа не се плаши од овие теории. Исто време јасно е дека овие теории имаа малку или ништо вон академските кругови и дебати. Сите тие кои осеќаа дека треба да се борат за своите права во вистинскиот свет подобро е да се наоружат со појасни теории и облици на борба.

Тука можеме да ја анализираме и идејата за интерсекционалност (пресечност), која стана многу популарна последно време помеѓу некои слоеви во движењето. Тоа означува, повеќе или помалку, дека во општеството постојат неколку облици на угнетување (основани на род, раса, класа, сексуална ориентација итн.) и дека сите тие се испреплетени и се пресекуваат трансверзално, па затоа и трансверзалната природа на движењата и можноста за сплотување заедно во коалиции.

Батлер самата истакнува дека потребата за слабеење на универзалната категорија на „жена’ потекнува од „ критицизмот од жените кои тврдат дека категоријата на жена е нормативна и екслузивна и е произведена со неозначени димензии на недопрени класни и расни привилегии“. ^[13]Ibid. Точно! Навистина, родовата угнетеност не е иста за работничките и за буржоаските жени, а борбата за ослободување на жените, кога се потегнува прашањето за привилегиите на владејачката класа, води кон поделба на класни линии со буржоаските жени, затоа што тие треба да ги бранат своите материјални класни привилегии, дури и да останат потчинети на своите (буржоаски) сопрузи дома.

Истото го гледаме и во ЛГБТ движење кога влегуваме во сферата на економски борби (за станови, работа, здравствена заштита итн.) што е тоа што ги прави цивилните права конкретни. Тоа едноставно ни укажува дека фундаменталната контрадикција на општеството, класната контрадикција, е таа што ги одредува рамките во кои ние се бориме и дека само со зајакнување на класната борба до рушење на капитализмот може да понудиме перспектива за победа на движењата што се борат против многу форми на угнетување присутни денеска во општеството.

Ако ја напуштиме идејата за класната борба како централна за се, што ни преостанува друго? Ние имаме постојан – и нецелосен – стремеж за градење на коалиции помеѓу различните движења (ЛГБТ, антирасистичко, зелено, итн) со различен состав и рамнотежа, во зависност од која од овие е најсилна во дадениот момент. Во постмодерниот светоглед, овој приод е еднаков како и да се редефинира идентитетот на учесниците: „Отворена коалиција, потоа ќе ги потврди идентитетите што се институтирани наизменично и ќе се признаат согласно на целите при рака; тоа ќе биде отворен собир што овозможува повеќекратни конвергенции и дивергенции без покорност на нормативните телоси од дефиниционите ставови.“ Така, иако мојот идентитет може да се промени при секоја прилика, според составот на собирот или што и да го одредува, не е ни чудно што луѓево се толку конфузни за ова…

Не изненадува тоа што овие теории се зацврстија во период на затишје на класната борба, кога главната референтна точка – работничката класа – ја нема и не можат да понудат реална можност за рушење на капитализмот и со тоа на сите форми на угнетување што тој ги создава и ги одржува. Подемот на класната борба, како и секогаш, ќе има разбиструвачки ефект и во идеолошката сфера.

Цивилните права за време на кризата на капитализмот

По 2000 година во многу земјисе носат закони против дискриминација и за цивилни права, од геј бракови до цивилни партнерства. Овие важни достигнувања се освоени благодарејќи на постојаните притисоци на дел од геј активистите и на растечката поддршка во општеството за рамноправност, вклучувајќи ги хетеросексуалните мажи и жени. Денес знамето на цивилните права не го носи само левицата туку и некои делови на капиталистичката класа и на нивните политички претставници: имаме Меѓународен ден против хомофобијата промовиран од ЕУ, имаме резолуции прифатени во Обединетите Нации за ова прашање итн.

Не можеме, сепак, да гаиме илузија или да имаме најесен приод кон било што од ова. Овие „либерални“ влади и „просветлените“ сектори на буржоазијата се истите тие луѓе кои поддржуваат диктатури во различни делови на светот каде геј и лезбејките се бесат или обезглавуваат. Така, сега ја гледаме американската влада – и под Обама и Трамп – како ги вооружува Саудиска Арабија. Истото е и со главните европски држави, додека го легализираат геј бракот, истовремено го поддржуваат режимот на Ал-Сиси во Египет, што освен апсењата, убиствата и мачењата на политичките опоненти, води груба кампања на репресија против геј луѓето. Оваа хипокризија може да се користи за реакционерни цели и одбраната на ЛГБТ луѓето може да се искористи како изговор за поддршка на империјалистички политики. Ова е јасно во случајот кога ни велат дека Израел е земја на Блискиот Исток со најпрогресивна легислатива на ЛГБТ правата. Дали тоа го авторизира Израел да врши масакри, да бомбардира и да наметнува ембарга врз палестинците, чија администрација се помалку заинтересирани за легислативата на цивилните права? Во Холандија, владата ги користи ЛГБТ правата да ограници „хомофобна“ имиграција, дури и со влезен тест во холандските амбасади низ светот. Ако изгубиме претстава за целата слика, посебно ако ја изгубиме класната перспектива, многу брзо завршуваме во таборот на реакцијата, како што некои ЛГБТ групи за права и направија за да придобија некои врски со власта и со големо задоволство да зажмират на тоа што нивната осојузена влада го прави. ^[14]На англиски извештајот е тука: https://paper-bird.net/2016/11/02/ selling-out-the-gays-and-governmentality

Од гледна точка на буржоазијата, постои и економска и политичка оправданост да се направат отстапки за цивилните права. Економски, ЛГБТ луѓето се просто дел од пазарот, па така геј френдли компаниите можат да привлечат повеќе муштерии. Икеа нема проблем да стави слики на машки парови во својот каталог, сѐ додека тие имаат пари да ја купат кујната. На ист начин, нема проблем да се вклучат и разведени родители во својата реклама, сѐ додека имаат пари да го купат мебелот со две спални соби за детео, за да имаат исто во двата дома. Невработените геј луѓе, од друга страна, мораат да живеат со фактот дека тие не постојат во светот на рекламите, исто како што не постојат и хетеросексуалните невработени луѓе.

На политичкиот фронт, сепак дел од владејачката класа се обидува да го разводни полето на можен социјален конфликт, придобивајќи ја страната што може да се апсорбира во системот и барајќи поддршка од умерените лидери на ЛГБТ движењето, додека во исто време промовирајќи ксенофобија, антиработништво, драконски мерки за штедење и кастрење на клучните сектори.

Така можеме да видиме како, соочени со кризата на семејството и затоа што постои притисок од долу, едно крило на владејачката класа прифати легално признавање на геј паровите, додека во исто време ги туркаат геј луѓето назад кон фундаменталната улога на семејството во капиталистичкото општество, а секако и поддршка за идеолошкиот светоглед на буржоазијата. Тогаш, имаме промоција на геј браковите, којшто, сепак мора да се прилагоди на моделот на моногамно семејство. Тоа води, во некои случаи, кон репликација на машко женските родови улоги во рамки на геј паровите, вклучувајќи ја поделбата на задачите за домашните работи и сите традиционални буржоаски вредности.

Дали тоа значи дека го потценуваме прашањето на цивилните права? Апсолутно не. Ние се бориме за целосно признавање и примена на цивилните права, особено полна рамноправност за семејството и индивидуалните права, без оглед на родот и сексуалната ориентација. Тука е правото на брак и посвојување (кое треба да се примени и на поединци, исто така) и посвојување на дете од партнерот исто и за геј паровите.

Сепак, не смее да губиме предвид целата слика и не смее да заборавиме на која страна од барикадите сме во класната борба.

Ете затоа помеѓу прават што ги браниме не го имаме предвид легализацијата на сурогатството, за кое сме против, затоа што под капитализмот неопходно вклучува создавање на пазар на жени кои, поради економски потреби, ги продаваат своите тела и се подложуваат на големи трауматични искуства како поминувањето низ бременоста и отстранување на новороденчето, со сите психолошки и физички последици што тоа ги остава. Не се сомневаме дека постојат случаи каде тоа се прави доброволно, како „подарок“, но предоминантната општествена стварност е многу поразлична од ова и не можеме да го прифатиме тоа.

Треба да го нагласиме и фактот што желбата да се има биолошки потомци, или идејата дека емотивната приврзаност кон детето е потреба поврзана со биолошкото родителство ни се тропа за потребата да се пренесе приватната сопственост низ моногамното семејство, кое не постоело пред поајвата на приватната сопственост:

„Вие белите луѓе“, кажа Индијанецот на мисионерот, „ги сакате само вашите сопствени деца. Ние ги сакаме децата од кланот. Тие припаѓаат на сите луѓе и се гружиме за нив. Тие се коска на нашата коска, месо на нашето месо. Ние сме им сите татковци и мајки. Белите луѓе се дивјаци; тие не ги сакаат своите деца. Ако децата се сирочиња, луѓето треба да бидат платени за да ги гледаат. Не знаеме за такви варварски идеи“. ^[15]M.F. Ashley Montagu, Marriage: Past and Present, a Debate Between Robert Briffault and Bronislaw Malinowski, Boston, Porter Sargent Publisher, 1956, p. 48.

Револуцијата и ослободувањето

Ние се бориме за признавање на цивилните права, а добредојдени ни се со ентузијазам кога се гарантираат и под капитализмот. Но, мораме да сме свесни на фактот дека во моментот на заострување на класната борба владејачката класа ќе биде турната на пореакционерен приод и затоа ќе го одземат сето тоа што го гарантирале претходно. Да се потсетиме дека Клинтон му претходеше на Трамп, Макрон на Ле Пен, доколку не ги спречи работничката класа. Ниедна придобивка не е освоена за навек, особено ако остане во рамките на капитализмот.

А таму каде се промовирани овие закони, дали навистина целта им е геј луѓето и хетеросексуалците да се експлоатираат подеднаково? Што можам да правам со цивилното право ако нема дом или работа, ако здравствениот систем е во состојба на колапс и немам пари за медицинска грижа за мене и своите, што ако немам ни жителство? Каква е користа од геј бракот ако сета моја енергија и време треба да го посветам на газдата и да се вратам потполно исцрпен дома?

Кога ќе влеземе во сферата на секојдневните проблеми, се отвора класната поделба во рамки на ЛГБТ движењето, бидејќи секодневниот живот варира многу во зависност на која класа припаѓаме. Ова јасно го видовме во Италија за време на мобилизацијата 2016 година во корист на цивилните партнерства, каде масовната основа на движењето, составена од млади луѓе, привремено вработени и студенти, беше порадикална отколку лидерите (меѓу кои е Арчи-геј), кои ја посматраа мобилизацијата како средство за придобивање поддршка за новиот закон, а и можност да се притисне малку десницата во парламентарната група на Демократската партија. Она што тогаш го видовме е отфрлање на барањето за присвојување на дете од партнерот и ограничување на реформите. Лидерите на движењето го прифатија компромисот, но обичното членство бараше повторно активирање на протестите.

Овој раздор помеѓу лидерите и масата на протестирачи беше очигледна кога ние интервениравме во движењето, со повик за генерализација на борбата против владата на Демократската партија да ги вклучи борбата за работа, домување и благосостојба. Мнозинството од протестирачите со ентузијазам ги прифатија нашите слогани, додека лидерите – некои и дел од демократската партија, кои организираа собири за да покажат колку многу им се драги цивилните права – гледаа посрамотени и повикуваа да не се претерува. На овие луѓе не може да им се довери водството во борбата за нашите права.

Ние гледавме полни плоштади каде тие бараа целосни цивилни права за сите, и тоа не само ЛГБТ луѓе туку и хетеросексуалци, а видовме и како борбата за цивилни права веднаш се поврза со борбата за домување, работа и здравствена заштита. Такво единство може да биде победоносно. Она што е потребно кај ЛГБТ движењето е да се развие по класна линија, со целосна интеграција во работничкото движење и синдикалното движење да развие револуционерна програма.

Треба да го срушиме капитализмот, да се ослободиме себе си од владејачката класа, да ги преземеме производните извори и богатство и да ги користиме плански и хармонично, не за профити на малкумината туку за колективните потреби на општеството. Домашната работа треба да се социјализира; а воспитувањето и образованието мора да биде со висок квалитет. Секому му следува правото на дом; работните часови мора да се намалат за секој да има време и енергија да го живее сопствениот живот.

На оваа материјална основа може да ја срушиме моралноста што ја пренесува буржоазијата во смисла на структурата на семејството и сексуалната ориентација. Ќе можеме да ја фрлиме патријархалноста и хомофобијата во ѓубриштето на историјата, а ќе бидеме слободни да живееме како посакуваме и секој ќе може слободно да ги изразува своите сексуални и емотивни чувства. Одлуката како ова ќе го направиме, каков облик на семејство и какви семејни врски ќе се гаат, е задача која им припаѓа на идните генерации.

превод LGBT: Liberation and Revolution Автор: Алесио Маркони, уредник на Риволуционе